Istilah-Istilah Asas Ilmu Hadis
Terdapat banyak istilah-istilah yang lazim digunakan apabila berbicara tentang ilmu hadis. Penuntut ilmu perlu memahami maksud istilah-istilah ini agar apa yang dibincangkan dapat difahami sebaik-baiknya. Disenaraikan di sini beberapa istilah yang lazim digunakan:
1- Al-Hadis (الحديث): Ia bermaksud apa-apa sahaja yang disandarkan kepada nabi sallallahu ‘alaihi wasallam berupa perbuatannya, perkataannya, persetujuan/taqrirnya, sifat bentuk tubuhnya, akhlaknya, sama ada sebelum dilantik menjadi rasul atau selepas dilantik.
2- Al-Sunnah (السنة): Di sisi ulama hadis, ia mempunyai maksud yang sama dengan al-Hadis. Akan tetapi pada disiplin ilmu yang lain, ia membawa maksud yang berbeza:
Ulama Usul al-Feqh: As-Sunnah ialah apa yang disandarkan kepada nabi sallallahu ‘alaihi wasallam sama ada perkataan, perbuatan, atau persetujuan baginda yang berkaitan dengan salah satu satu hukum taklifi; wajib, haram, sunat, makruh, harus.
Ulama feqh/Fuqaha’: As-Sunnah ialah lawan kepada wajib, iaitu sunat/mandub. Ia bermaksud pelakunya akan mendapat pahala, akan tetapi meninggalkannya tidaklah berdosa.
Ulama Aqidah: As-Sunnah ialah perkataan lawan kepada bid’ah. Oleh sebab itu terdapat banyak kitab-kitab aqidah menggunakan perkataan as-Sunnah.
3- Khabar (الخبر):
a- Ia juga perkataan lain yang merujuk kepada al-Hadis/as-Sunnah.
b- Adakalanya ia digunakan untuk riwayat yang datang selain daripada nabi sallallahu ‘alaihi wasallam.
c- Kadangkala ia digunakan secara umum untuk semua riwayat, tidak kira ia datang daripada nabi sallallahu ‘alaihi wasallam atau selain nabi sallallahu ‘alaihi wasallam.
4- Al-Athar (الأثر):
a- Membawa maksud yang sama dengan al-Hadis/as-Sunnah. Oleh sebab itu Imam at-Tahawi menamakan kitabnya Syarah Ma’ani al-Athar (شرح معاني الأثر)
b- Ia merupakan riwayat yang datang selain daripada nabi sallallahu ‘alaihi wasallam.
c- Ia merupakan riwayat yang datang daripada sahabat/hadis mauquf (موقوف)
d- Ia umum merangkumi riwayat daripada nabi sallallahu ‘alaihi wasallam dan selain daripada nabi sallallahu ‘alaihi wasallam
5- Al-Matan (المتن): Teks hadis yang datang selepas sanad.
6- Al-Sanad (السند): Jalan periwayatan sesuatu riwayat.
7- Al-Sanad Al-‘Aliy (السند العلي): Sanad yang mempunyai perawi yang sedikit berbanding sanad yang lain.
8- Al-Sanad Al-Nazil (السند النازل): Sanad yang mempunyai lebih ramai perawi berbanding sanad yang lain.
9- Al-Thoriq (الطريق): Bermaksud sanad
10- Al-Mutabi’ (المتابع): Satu riwayat yang datang daripada sahabat nabi sallallahu ‘alaihi wasallam yang sama, akan tetapi pada perawi-perawi selepasnya terdapat beberapa orang yang meriwayatkan daripada shaikh yang sama.
11- Al-Syahid (الشهيد): Satu hadis yang diriwayatkan oleh beberapa orang sahabat.
12- Al-Musnad (المسند): Ia mempunyai beberapa maksud antaranya:
a- Kitab hadis yang disusun mengikut nama sahabat seperti Musnad Imam Ahmad.
b- Hadis yang bersambung sanad hingga kepada Rasulullah sallallahu ‘alaihi wasallam.
c- Bermaksud sanad
13- Al-Muhaddis (المحدث): Ilmuan yang menyibukkan dirinya dalam disiplin ilmu hadis.
14- Al-Sahabi (الصحابي): Sesiapa yang berjumpa nabi sallallahu ‘alaihi wasallam dalam keadaan beriman, dan mati dalam keadaan Islam.
15- At-Tabiiy (التابعي): Sesiapa yang berjumpa sekurang-kurangnya seorang sahabat ketika dia dalam keadaan Islam dan mati dalam keadaan Islam.
16- Tabi’ at-Tabiiy (تابع التابعي): Sesiapa yang berjumpa dengan sekurang-kurangnya seorang tabiin dalam keadaan Islam dan mati dalam keadaan Islam.
*Ini merupakan petikan daripada kertas kerja pembentangan Dr. Ustaz Rozaimi Ramle - Hadith dalam seminar hadis anjuran Al-Kahfi.
*Istilah-istilah di atas hanya diterangkan secara ringkas sahaja.
DiPetik Dari Facebook Dr Rozaimi
Comments